Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου - Εκπαιδευτικά Προγράμματα

IΣΤΟΡΙΚΟ
Τον Νοέμβριο του 1998 το Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου δημιούργησε το Εκπαιδευτικό Τμήμα, το οποίο προωθεί μια άλλη προσέγγιση στη μάθηση, ωθώντας τα παιδιά να αναζητούν τη γνώση, να μαθαίνουν το πώς να μαθαίνουν.

Παράλληλα, τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους ξεκίνησε τη λειτουργία του και το Εργαστήρι Δημιουργικής Απασχόλησης, για παιδιά που επιθυμούν να καλύψουν τον ελεύθερο χρόνο τους με δημιουργικό τρόπο.

Την επόμενη χρονιά, τον Οκτώβριο του 1999, δημιουργεί την πρώτη Παιδική Δανειστική Βιβλιοθήκη στον τόπο μας, με σκοπό την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας των παιδιών, την ανάπτυξη της ικανότητάς τους στην επιλογή βιβλίου, καθώς και τη διαμόρφωση μιας πλουσιότερης πνευματικής και πολιτιστικής παιδείας.

Έκτοτε, το Εκπαιδευτικό Τμήμα λειτουργεί με συνεχή εμπλουτισμό δραστηριοτήτων και αυξανόμενη συμμετοχή, αποτελώντας ένα δυναμικό και σύγχρονο περιβάλλον μάθησης για τους νέους και τα παιδιά της Κεφαλονιάς.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Το Εκπαιδευτικό Τμήμα στεγάζεται στο κτίριο του Ιδρύματος Φωκά-Κοσμετάτου και η λειτουργία του υποστηρίζεται εξ ολοκλήρου από το Ίδρυμα. Η οικονομική συμμετοχή των παιδιών σε όλα τα τμήματα καλύπτει μέρος μόνο των αναλώσιμων υλικών που απαιτούνται.
Η συνεχής επιμόρφωση του προσωπικού, στο εσωτερικό και το εξωτερικό, επίσης υποστηρίζεται, οικονομικά, αποκλειστικά από το Ίδρυμα.

ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ
Το Εκπαιδευτικό Τμήμα αποτελεί ένα φορέα που σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του μέλους του Δ.Σ. του Ιδρύματος κ. Π. Βασάλα,
Δρ. Παιδαγωγικής και τ. Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Κεφαλληνίας. Τα θέματα είναι ποικίλα, οι αρχές όμως που τα διέπουν είναι σταθερές: η άσκηση των παιδιών στη δημιουργική σκέψη καθώς και η ευαισθητοποίησή τους, από την πιο τρυφερή ηλικία, στην προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Συγκεκριμένα, οι βασικοί στόχοι των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι:
1. Να εφοδιασθούν τα παιδιά με τρόπους ανεξάρτητης μάθησης και μελέτης (να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν).

2. Να εξελιχθούν, μέσα από νέες διδακτικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις, οι ικανότητες των παιδιών για παρατήρηση, πρόβλεψη, υπόθεση, γενίκευση, σύγκριση, διάκριση και αξιολόγηση.

3. Να εξοικειωθούν τα παιδιά με τους μουσειακούς χώρους, τα έργα τέχνης, την πολιτιστική, τεχνολογική και φυσική κληρονομιά του τόπου μας.

4. Να γίνουν οι επισκέψεις των παιδιών στο Μουσείο και τον Βοτανικό Κήπο μια ευχάριστη και δημιουργική εμπειρία, τόσο για τα ίδια όσο και για τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα διεξάγονται τις πρωινές ώρες, είναι ειδικά διαμορφωμένα για μαθητές Νηπιαγωγείων και Δημοτικών σχολείων και είναι εγκεκριμένα από το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων,. Η διεξαγωγή των προγραμμάτων δεν βασίζεται μόνο στην επιστημονική πληροφόρηση, αλλά κυρίως στη συμμετοχή, την αυτενέργεια και τη βιωματική προσέγγιση του θέματος από τα παιδιά.
Οι μαθητές συνοδεύονται από τους εκπαιδευτικούς καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος.

Σκοπός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι να προσφέρουν στα παιδιά γνώσεις για τον πολιτισμό και τη φύση του τόπου τους αλλά και να τα ωθήσουν να λειτουργούν ως «οικουμενικοί άνθρωποι» μέσα σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό πλαίσιο.

Σε όλους τους μαθητές που συμμετέχουν στα προγράμματα χορηγείται κατάλληλα διαμορφωμένος εκπαιδευτικός φάκελος δραστηριοτήτων.

Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους διεξάγονται μερικά από τα παρακάτω προγράμματα:

Θέμα: «Με καράβι το παιχνίδι ξεκινάμε το ταξίδι»
Διάρκεια: 1 ώρα και 30'
Περιγραφή: Παίζοντας με παιχνίδια όλων των εποχών τα παιδιά μαθαίνουν λεπτομέρειες για τα υλικά κατασκευής τους και τον τρόπο χρήσης τους.

Θέμα: «Ο Αβού στην χώρα των γραμμάτων»
Διάρκεια: 1 ώρα και 30΄
Περιγραφή: Ένα ταξίδι στο χρόνο, η ιστορία και η εξέλιξη της γραφής, από τις βραχογραφίες ως την τυπογραφία.

Θέμα: «Το κεφαλονίτικο σπίτι»
Διάρκεια: 2 ώρες
Περιγραφή: Ένας εκπαιδευτικός περίπατος μέσα στην πόλη, όπου τα παιδιά εντοπίζουν τα αρχιτεκτονικά στοιχεία των προσεισμικών σπιτιών που έχουν διασωθεί ή διατηρούνται σε νεότερες οικοδομές. Για τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία λειτουργούν Εποχικά Εργαστήρια Κατασκευών κατά τη διάρκεια των εορταστικών περιόδων (Χριστούγεννα, Απόκριες, Πάσχα).

Θέμα: «Χθες και σήμερα στο σαλόνι του σπιτιού μας....»
Διάρκεια προγράμματος: 1 ώρα και 30 λεπτά
Περιγραφή: Τα παιδιά στο πρόγραμμα αυτό εξοικειώνονται με το μουσειακό χώρο (μουσειακή αγωγή). Μαθαίνουν τι σημαίνουν οι λέξεις: μουσείο, συλλογή, προστασία λαϊκής κληρονομιάς κ.α.
Μέσα από την παρατήρηση τα παιδιά γενικεύουν, συγκρίνουν, διακρίνουν, αξιολογούν, εξάγουν συμπεράσματα και ανιχνεύουν συναισθήματα.
Έρχονται σε επαφή με την εποχή (αρχές 20ου αιώνα) και με τα στοιχεία της τότε καθημερινής ζωής των παιδιών.

Θέμα: «Όσα κρύβει ο κουμπαράς μου...»
Περιγραφή:Τα παιδιά γνωρίζουν την εξέλιξη του χρήματος.
Πώς κατασκευάστηκαν τα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα και ποιες οι ανάγκες που οδήγησαν τον άνθρωπο σε αυτά καθώς και στην ιστορία και την εξέλιξη του ελληνικού νομίσματος μέσα στον Ελλαδικό χώρο.
Αναπτύσσουν την ικανότητα να διακρίνουν τα νομίσματα ανά εποχή, κατανοούν τη σχέση μεταξύ ιστορίας και νομίσματος, διευρύνουν παρατηρητικότητα, κρίση και φαντασία.

Παιδική Δανειστική Βιβλιοθήκη
Λειτουργεί παράλληλα με το Εργαστήρι Δημιουργικής Απασχόλησης. Τα παιδιά-μέλη μπορούν να επιλέξουν το βιβλίο που θα δανειστούν, να ασχοληθούν με επιτραπέζια παιχνίδια ή να συμβουλευθούν το προσωπικό για βιβλία σχετικά με τα μαθήματά τους.

Στις εορταστικές περιόδους, κάποιες φορές, γίνονται αναγνώσεις βιβλίων για τα μικρότερα μέλη ή εμψυχωτικές δραστηριότητες φιλαναγνωσίας για τους μεγαλύτερους.

Στη διάθεση των μελών αυτή τη στιγμή βρίσκονται 1.000 τίτλοι βιβλίων και πάνω από 25 επιτραπέζια παιχνίδια.

Τα βιβλία αφορούν ηλικίες από 5 έως 14 ετών και ο δανεισμός ή η χρήση τους είναι ελεύθερη για τα μέλη του Εργαστηρίου Δημιουργικής Απασχόλησης.

Οικογενειακό Εργαστήρι
Λειτουργεί μία φορά το μήνα εφόσον συμπληρωθεί επαρκής αριθμός συμμετοχών, και αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για γονείς και παιδιά να περάσουν ένα δημιουργικό δίωρο κατά τη διάρκεια του οποίου μαθαίνουν να συνεργάζονται αρμονικά για την δημιουργία χρηστικών, εικαστικών ή διακοσμητικών αντικειμένων.

Εργαστήρι Ενηλίκων
Λειτουργεί 4-5 φορές κάθε χρόνο, εφ’ όσον συμπληρωθεί ικανός αριθμός ατόμων (5 άτομα το λιγότερο). Οι κατασκευές των αντικειμένων επιλέγονται με βάση την εποχή του χρόνου, τις γνώσεις και τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων.

Περιβαλλοντικά Παιχνίδια στο Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιάς
• Ο γύρος του κήπου σε 10 παιχνίδια (Νηπιαγωγεία)
• Με δάσκαλο τη Φύση (Δημοτικά)

Στόχος των δραστηριοτήτων είναι τα παιδιά να μπορούν :
• Να ανακαλύψουν τον πολύπλοκο κόσμο των φυτών μέσα από το παιχνίδι και τις εμπειρικές δραστηριότητες
• Να γνωρίσουν με διασκεδαστικό τρόπο τη σημασία των φυτών και των ζώων για τον άνθρωπο και το μέλλον του
• Να αναπτύξουν αγάπη και σεβασμό για το φυσικό περιβάλλον
• Να υιοθετήσουν μια υπεύθυνη συμπεριφορά απέναντι στο φυσικό περιβάλλον και τη διατήρησή του
• Να έρθουν σε επαφή με την κεφαλονίτικη χλωρίδα

Το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε οι γνώσεις στο τέλος της επίσκεψης να είναι προϊόν προσωπικής εμπειρίας των παιδιών.

Οι περιβαλλοντικές δραστηριότητες, εκτός από τη μεγάλη ποικιλία των θεμάτων τους η οποία επιτρέπει δύο και τρεις επισκέψεις κάθε τάξης στο Βοτανικό Κήπο σε μία χρονιά, στηρίζονται στη γρήγορη εναλλαγή (όλες διαρκούν δεκαπέντε λεπτά) και την ευελιξία – μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μικροσχέδιο εργασίας αυτόνομο από το αναλυτικό πρόγραμμα, μπορούν όμως να λειτουργήσουν και παράλληλα με τα σχολικά μαθήματα (Μελέτη περιβάλλοντος, Γλώσσα, Αισθητική Αγωγή).

ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Το Εκπαιδευτικό Τμήμα διεξάγει εορταστικά προγράμματα για μαθητές σχολείων και νηπιαγωγείων, κάθε χρόνο για:

Α. Την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (2 Απριλίου)

Β. Την Διεθνή Ημέρα Μουσείων (18 Μαΐου).

Τα προγράμματα αυτά συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα που ανακοινώνει το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM).

Η συμμετοχή στα προγράμματα αυτά είναι δωρεάν.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Από το 2012 λειτουργούν καλοκαιρινά προγράμματα για παιδιά 6-12 ετών. Στόχοι των προγραμμάτων είναι:

Η ποιοτική, δημιουργική και ευχάριστη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών

Η προσφορά πλούτου ερεθισμάτων

Η καλλιέργεια των εκφραστικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων των παιδιών

Η ανάπτυξη και ενίσχυση ομαδικού και συνεργατικού πνεύματος

Στα πλαίσια των προγραμμάτων, τα παιδιά επισκέπτονται όλα τα Μουσεία της πόλης αλλά και τον Εθνικό Δρυμό του Αίνου, συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες και απασχολούνται δημιουργικά μέσα από παιχνίδια, κατασκευές, μουσειακή αγωγή και περιβαλλοντική εκπαίδευση.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Σεμινάριο για τις Ελληνικές Αυτοφυείς Ορχιδέες
Πρόκειται για την τρίτη επιτυχημένη συνδιοργάνωση Σεμιναρίου από τον Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιάς και τα ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Ομιλητής ήταν ο Δρ Άρης Γεράκης. Και πάλι η συμμετοχή του κοινού ήταν αθρόα και ενεργή. Αφού παρουσιάστηκε επιστημονικά το θέμα, αναλύθηκαν οι δυνατότητες πολλαπλασιασμού in vitro, και οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν τον Κήπο για εκπαίδευση στην αναγνώριση των διάφορων ορχιδεών. Αργοστόλι, 25 Απριλίου 2015.

Ημερίδα για την Κάππαρη και το Σπαθόχορτο
Διατήρηση και προστασία εκτός τόπου (ex situ) των ελληνικών αυτοφυών ειδών Capparis ovata L. (Κάππαρη) και Hypericum perforatum L. (Σπαθόχορτο). Ομιλία της Δρ Θηρεσίας - Τερέζας Τζατζάνη.
Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς, 2 Σεπτεμβρίου 2015

Σεμινάριο Μανιταριών
Με συνδιοργάνωση του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς και του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, τα Σεμινάρια Μανιταριών γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, με αθρόα και ενεργή συμμετοχή του κοινού. Ομιλητές ήταν ο Δρ Γιώργος Κουτρώτσιος και ο Δρ Άρης Γεράκης. Τα Σεμινάρια κάλυψαν τόσο την επιστημονική ανάλυση, όσο και τις χρήσεις και τις δυνατότητες καλλιέργειας των μανιταριών. Οργανώθηκε εξερευνητική ξενάγηση στην ύπαιθρο, πρακτική εξάσκηση στην καλλιέργεια τους, κι ένα εξαιρετικό γεύμα στον Βοτανικό Κήπο με ποικίλες μαγειρικές χρήσεις των μανιταριών. Αργοστόλι, 10 & 11 Μαΐου και 1 & 2 Νοεμβρίου 2014.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου
Σεμινάριο για διευθυντές σχολείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλονιάς & Ιθάκης. Αργοστόλι 9 Μαρτίου 2006

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
Ημερίδα εκπαιδευτικών σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλονιάς & Ιθάκης, το Σχολικό Σύμβουλο και την Υπεύθυνη Π.Ε. Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αργοστόλι 27 Μαρτίου 2004

Μουσείο και Σχολείο
Ημερίδα για τους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας στα πλαίσια του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων με εισηγήτρια την κ. Ζαμπέλ Μουρατιάν
(τ. Διευθύντρια του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου). Αργοστόλι 25 Μαΐου 2002